اتـــاق زیست

زیر سلسله ی شبه جانوران Sub Kingdom Parazoa                       

مشخصات عمومی پارازوآ :
با بدنی تشکیل یافته ازچندین سلول به جانوران شباهت ندارند ،به همین دلیل به آنها
شبه جانوران می گویند . استقلال سلولی تا حدود زیادی در آنها گزارش گردیده ولی
دستگاه عصبی و اندام جنسی مشخصی ندارند . به هر دو روش غیر جنسی و جنسی
تولید مثل می کنند و مراحل رشد آنها از طریق لاروی به نام آمفی بلاستولا
(Amphiblastula) و یا پارانشیمولا (Parenchymula) صورت می گیرد .
این سلسله در بر گیرنده ی دو شاخه ی اسفنجها (Porifera) و صفحه شکلان
(Placozoa) است .

 
شاخه ی صفحه شکلان  Phylum Placozoa                                    
شاخه ی پلاکوزوآ در سال 1971 توسط  کی . جی . گرل (K.G.Grell) معرفی شد
و شامل گونه ای است که تریکوپلاکس ادهرنس(Trichoplax adhaerens) نام
دارد .این جانداران کوچک دو تا سه میلیمتری و دریازی ، قبلا لارو مزوزوئن ها یا
کنیدارین ها (مرجانیان – Cnidaria) تصور می شدند . بدن ، ورقه مانند است ،
تقارن ندارند ، اندام ندارد و در آن ، دستگاه ماهیچه ای یا عصبی دیده نمی شود .
بدن جانور شامل یک اپی تلیوم پشتی از سلول های پوششی و کرات شفاف ، یک
اپی تلیوم قطور شکمی با سلول های تک هسته ای که در سطح شکمی قرار دارد
(سلول های استوانه ای) ، سلول های غده ای بدون مژک و فضای بین دو اپی تلیوم
است که مایع و سلول های رشته ای دارد . این جانداران ، روی منبع غذایی خود لیز
می خورند و آنزیمهای گوارش را در آنجا ترشح کرده ، مواد حاصل آمده را جذب
می کنند . گرل ، تریکوپلاکس را دیپلوبلاستیک (دو لایه – Diploblastic) می
شمارد که در آن ، اپی تلیوم پشتی اکتودرم و اپی تلیوم شکمی آندودرم است ، زیرا
نقش تغذیه ای دارد . جایگاه فیلوژنتیک پلاکوزوئن ها نا مشخص است ، اما ظاهرا
به اسفنجها بسیار نزدیکند .

                             «مطلب بعدی : مختصری از اسفنجها»

رده ی رومبوزوئن ها Class Rhombozoa                                                    

رومبوزوئن ها در بدن کلیه سرپایان کف زی (اکتوپوس ، ماهی مرکب و غیره ) به سر می
برند . حالت بلوغ که ورمیفرم (Vermiform یا Nematogen) نام دارد ، دراز و باریک
است . سلول های داخلی و تولید شده ، لاروی کرم مانند پدید می آورند که رشد می کند و به
مرحله تولید مثلی می رسد . وقتی که جمعیت این جانوران زیاد می شود ، سلول های تولید
مثلی بعضی از افراد بالغ به ساختاری گناد مانند تبدیل می شود و گامت های نر و ماده ایجاد می
کند . تخم های حاصل از ترکیب گامت ها ، به لاروی مژکدار تبدیل می شوند که هیچ شباهتی
به والدین ندارد . این لاروها همراه ادرار میزبان وارد آب دریا می شوند . بقیه چرخه زندگی
مشخص نیست ؛ زیرا لاروها فورا وارد بدن میزبان جدید نمی شوند .

 
رده ی ارتونکتیدا                                                     Class Orthonectida         
ارتونکتید ها انگل بی مهره های مختلفی هستند که ستاره های شکننده ، نرم تنان دو کفه ای
، کرمهای پلی کت و نمرتین ها از آن جمله اند . چرخه ی زندگی شامل مراحل جنسی و غیر
جنسی است . مرحله ی غیر جنسی کاملا با آنچه در رومبوزوئن ها دیده می شود تفاوت دارد
؛ یعنی ، شامل توده ی سلولی چند هسته ای به نام پلاسمودیوم است که سرانجام پس از
تقسیمات مکرر ، نرها و ماده ها را حاصل می آورد .

                        «مطلب بعدی : زیر سلسله ی شبه جانوران»

سلسله ی انیمالیا (جانوران چند سلولی) Kingdom Animalia                               

 
سلسله ی جانوران چند سلولی و یا به عبارتی متازوآ (Metazoa) را به سه زیر رده به نام های ،
میانزیان پست (Mesozoa) ، شبه جانوران (Parazoa) و پرسلولی های راستین
(Eumetazoa) تقسیم کرده اند .

 
زیر سلسله ی میانزیان پست Sub Kingdom Mesozoa                                    
زیر سلسله ی میانزیان پست در لاتین از دو بخش Zoan به معنی حیوان و Meso به معنی
میان تشکیل شده است که برای نخستین بار توسط وان بندن (Van-benden) فرانسوی به
سال 1876 شناسایی شد . این زیر سلسله در برگیرنده یک شاخه به همان نام است . بنا به نظر
بندن شاخه ی مزوزوآ همان حلقه ی گمشده و رابط بین آغازیان و چند سلولی ها است .
مشخصات عمومی میانزیان :
1-    دارای ساختمان کامل تری با چندین سلول نسبت به پروتوزوآ هستند .
2-    تماما انگلی اند و در بدن بی مهرگان دریازی یافت می شوند .
3-    دارای اندازه ای به طول 7-5/0 میلیمتر هستند .
4-    بیشتر آنها فقط 30-20 سلول دارند که در دو لایه ی مرکزی و محیطی آرایش یافته اند .
5-    بدنی به ظاهر کرمی شکل ، مژه دار و دولایه دارند که لایه های آن با لایه های بدن جانوران
پر سلولی فرق می کند .
6-    در قسمت مرکزی بدن سلول ویژه ای موظف به تشکیل سلول های جنسی و یا جسم تولید
(Reproductive body)مثلی است که از نمو آن لاروی در درون بدن موجود مولد به
وجود می آید .
7-    چرخه ی زندگی جنسی و غیر جنسی متناوب یا غیر متناوب دارند .
8-    این شاخه در بر گیرنده ی دو رده به نامهای ، رومبوزوآ ( Rhombozoa) و ارتونکتیدا
Orthonectida) است .

                « مطلب بعدی : معرفی مختصر دو رده ی رومبوزوآ و ارتونکتیدا »

• رده بندی از کتاب جانورشناسی بی مهرگان ، تألیف دکتر شاهرخ پاشایی راد (1384)

گروه سوکتورین ها                                                 Group Suctoria

 این گروه ، مژکدارانی هستند که در آنها ، نوزاد مژک دار و شناگر آزاد است ، اما در حالت بلوغ
، پایه ای برای اتصال بدن به یک نقطه پدید می آید ؛ جاندار حالت ساکن می یابد و مژکها را
از دست می دهد .این جانداران سیتوستوم (دهان سلولی) ندارند و غذا را از طریق بازوهای
دراز و باریک و لوله مانند خود می گیرند . سوکتورین ها طعمه های زنده و معمولا مژکداران
را با نوک یک یا چند بازوی خود می گیرند و آنها را فلج می کنند . سپس سیتوپلاسم طعمه را
از طریق همان بازوی متصل شده به درون سلول خود می کشاند و واکوئل گوارشی تشکیل
می دهند .
بهترین نقطه برای جست و جوی سوکتورین ها ، درون جلبک هایی است که در روی لاک
لاک پشتان رشد می کنند . جنس معمولی سوکتورین هایی که در آنجا یافت می شود ،
آنارما (بدون پایه یا پوسته) و اسکوالوروفریا (دارای پایه و پوسته) است . سایر نمونه های
ساکن آب شیرین عبارتند از : پودوفیرا و دندروسوما .
کتینه توپسیس و افه لوتا ، ساکن آبهای شورند .
سوکتورین های انگل ، شامل تریکوفریا که در بدن اقسامی از بی مهرگان و ماهی های آب
شیرین است . الانتوسما ، که در روده بعضی از پستانداران زندگی می کند و اسفروفیریا است
که در بدن استانتور Stentor)) یافت می شود .

• از کتاب جانور شناسی بی مهرگان تألیف : هیکمن ، رابرتس و لارسون . ترجمه : حسین دانش فر(1385)

    شاخه مژکداران Phylum Ciliata                                                                                                                                                                           

  مژکداران گروه جالب توجه و بزرگی هستند که اقسام آن از نظر شکل ، گوناگونی زیاد دارند . این تک
سلولی ها در زیستگاه های آب شیرین و شور به سر می برند . مژکداران از نظر ساختاری ، پیچیدگی زیادی دارند و در میان پروتوزوئرها ، تخصص یافته تر از بقیه به شمار می آیند . بیشتر آنها زندگی آزاد دارند ، اما اقسام انگل و هم سفره هم در میان آنها یافت می شود . معمولا منزوی و متحرک اند ، اما برخی ثابت هستند و پاره ای نیز به صورت کلونی زندگی می کنند . گوناگونی شکل و اندازه میان آنها زیاد است . در مجموع ، از بقیه ی پروتوزوئرها درشت ترند ، ولی اندازه ی آنها بین  10 تا 20 میلی میکرون تا 3 میلی متر است . همه ی آنها مژک هایی دارند که به صورت منظم و هماهنگ موج می زنند . درضمن ، آرایش مژک ها گوناگون است و برخی هم در حالت بلوغ مژک هایشان را از دست می دهند .
مشخصات عمومی مژه داران :
1-    بدنی پوشیده از مژه با تقسیم کار محدود دارند .
2-    سیتوپلاسم آنها دارای دو نوع هسته ، یکی بزرگ ، رویشی چند n کروموزومی (ماکرونوکلئوس) و
دیگری کوچک ، زایشی 2n کروموزومی (میکرونوکلئوس) است.
3-    دارای دهلیز دهانی ، دهان ، حلق و واکوئل های گوارشی است .
4-    تولید مثل به هر دو روش غیر جنسی و جنسی (الحاق و خود باروری) صورت می گیرد .
بیشتر مژکداران هولوزوئیک (تغذیه به سبک جانوران یا آلی) هستند . اغلب این جانداران یک دهان
Cytostome) دارند که در بعضی فقط یک دهانه است و در بقیه به گلو یا شیاری مژک دار متصل است . دهان در بعضی توسط خارهایی برای بلعیدن شکارهای بزرگ تقویت شده است و در برخی – مانند پارامسی – ذرات غذایی از طریق به جریان در آوردن آب توسط مژک ها ، به سوی دهان رانده می شود .
مژک ها :
مژک ها کوتاهند و معمولا در طول سلول یا ردیف های مورب آرایش یافته اند . مژک ها ممکن است سطح
سلول را بپوشانند یا آنکه به ناحیه ی دهانی یا به نوارهای ویژه محدود شوند . در بعضی از شکلها ، مژک ها به صورت ورقه ای جوش خورده اند که غشای «نوسان دار» نامیده می شود . گاهی نیز قطعات ، غشای کوچکتری را تشکیل می دهند که برای راندن غذا به درون گلو (Cytopharynx) به کار می آید . در شکل های دیگر ممکن است مژک های به هم جوش خورده کاکل مانندهای محکمی را تشکیل دهند که سیری (Cirri) نام دارد و اغلب برای خزیدن به کمک مژک ها به کارمی آید .

 
·        رده بندی از کتاب جانور شناسی بی مهرگان ، تألیف دکتر شاهرخ پاشایی راد (1384)