اتـــاق زیست

( از شما دوست عزیز بدلیل تاخیر چند هفته ای در وارد کردن مطالب عذر خواهی می کنم )

 واکسن های ایدز ( ادامه مطلب )

اقدام دیگر به کار بردن آنتی کور های آنتی ایدیو تیپیک ( anti-idiotypic antibodies) می باشد . در این راه آنتی کورهای CD4 به عنوان آنتی ژن به کار گرفته می شود . آنتی کورهای حاصل علیه ایدیوتیپیک ( محل اتصال ) بایستی به آرایش مولکولی CD4 شباهت داشته باشد . آنتی کورهای آنتی ایدیو تیپیک بمقدار کافی بایستی به وسیله میانکش شبیه میانکش pg120CD4 به ذرات HIV متصل گردد . یک راه منسوب این پروتئین که آن را CD4 محلول می نامند ( و یک فراورده تکنولوژی DNA نوترکیب) می تواند با HIV میانکش انجام داده و اتصال خود را به سلول های T سالم واجد CD4 متوقف سازد .

تا کنون واکسن موثر ایدز در دسترس قرار نگرفته و بعلاوه ، واکسن ایدز باحتمال قوی در درمان اغلب بیماران که قبلا مبتلا شده اند اثری ندارد زیرا این افراد سیستم ایمنی ضعیف پیدا کرده اند و در معرض تعداد زیادی از ویروس ها قرار گرفته اند . اغلب این افراد فاقد نقش طبیعی سیستم ایمنی بوده و نسبت به واکسن پاسخ نخواهند داد . بدین نحو ، بر خلاف پیشرفت های قابل ملاحظه ای که در درک مولکولی HIV و صفات بالینی بیماری ایدز در این راه بدست آمده ولی هنوز آموزش عمومی درباره ایدز و اجتناب از رفتار پر خطر ابزارهای مهم و اصلی جهت مبارزه با ایدز محسوب می شود . واکسن هایی که در حیوانات خویش زاد موفقیت آمیز بوده الزاما در انسان ممکن است نتیجه خوبی ببار نیاورد زیرا انسان غیر خویش زاد می باشدو برخی نتایج حاصل از تجربیات بر روی حیوانات ممکن است در انسان بدست نیاید .

واکسن های ایدز

تاکنون پیدایش تغییر ژنتیکی HIV مانع تهییه واکسن علیه ایدز بوده است . یک واکسن بالینی شامل آنتی کور ها علیه پروتئین پوششی ویروس یعنی pg120 همینطور متوقف کردن میانکش بین CD4 و pg120 و نهایتا متوقف کردن پیدایش آلودگی باشد .مع هذا ، این اقدام تا کنون موفقیت آمیز نبوده است زیرا ژن کد کننده pg120 فراوان جهش پیدا کرده و تغییر یافتگان آنتی ژنیک پروتئینی می شود که بوسیله آنتی کور ها شناخته نمی شود . جالب ترین نتیجه حاصل از تجربیات بالینی ایمن سازی از بکار بردن واکسن های زیر واحدی بدست آمده که در آنها از ژن های چندین پروتئین پوششی HIV را در ویروس واکسینیا یا ذره آدنو ویروس مهندسی کرده اند . با بکار بردن این ویروس های بی ضرر به عنوان ناقل های بیانگر و محملی برای رها سازی آنتی ژن های HIV چندین واکسن زیر واحدی نشان داده که پاسخ قوی بالینی ( هومورال و سلولی ) علیه HIV پدید می آید . کاربرد بالینی تجربیات با واکسن های زیر واحدی در دست بررسی است .

سایر واکسن های قوی شامل HIV سالم کشته شده یا غیر فعال شده است . این واکسن های غیر فعال شده تنها کاربرد در افراد آلوده به HIV دارد . زیرا غیر فعال سازی %100 ، HIV را ممکن است نکشد و در معرض قرار دادن افراد غیرآلوده حتی به خطر کوچکی از آلودگی HIV غیر اخلاقی است .برخی از آزمایشگاه ها به بررسی احتمال تولید واکسن های زنده ضعیف شده پرداخته اند . از این راهکار واکسنی به دست آمد که معلوم گردید افراد آلوده به HIV-2 ویروس منسوبی که شکل خیلی خفیفی از ایدز را با دوره کمون بسیار طولانی تولید میکند ناقلین را در برابر آلودگی با HIV-1 سویه مولد بیماری شدید ایدز حفاظت می بخشد . مع هذا خطرات جدی و بالقوه وجود دارد . به عنوان مثال ، ویروس وارد شده میتواند سرطان تولید نماید . پیدایش جهش ممکن است ویرولانس آن را بار دیگر فعال سازد و معایب دیگر .

(ادامه این مطلب را به امید خدا در هفته آینده خواهم نوشت)    

تشخیص  و درمان ایدز ( ادامه مطلب قبل )

مقاومت به داروهای آنالوگ نوکلئوسید در HIV امروزه دشواری بزرگی محسوب می شود و علت این امر تولید تعداد انبوه ویریون هاست که در آن HIV هر 30 ساعت همانند سازی می کند . بدین طریق ، سرعت جهش طبیعی سویه های مقاوم HIV را در عرض چندین هفته میسر می سازد . در نتیجه ، در هر فردی که با تک تک داروهای شیمیو تراپوتیک درمان می شود ، معمولا با آنالوگ های نوکلئوسیدی ، پیدایش سویه های مقاوم HIV را میتوان پیش بینی کرد . اخیرا دارو ها را به صورت دوتایی تجویز می کنند . به عنوان مثال ، AZT به همراه 3TC کاهش قابل ملاحظه ای در بار ویروسی در اکثر بیماران در دراز مدت بدون تولید جهش یافتگانHIV  به هر دو دارو نشان داده است . این درمان با ترکیب داروها امروزه روش انتخابی محسوب می شود . متاسفانه ، امروزه مؤثرترین راهکار دارویی شامل آنالوگ های نوکلئوسیدی بوده و بیماران از اثرات سوء و سمیت این قبیل دارو ها نیز رنج می برند . مع الهذا ، رده ی جدیدی از دارو ها تجربه می شود . این دارو ها را روی هم رفته بنام ( بازدارنده های پروتئاز ) می نامند و آنها پروتئاز HIV را که مسئول گواردن پلی پپتید اطراف HIV به صورت پروتئین های نقش پرداز می باشد ، متوقف می سازد . این پروتئاز هدف جالبی برای داروهای شیمیوتراپوتیک است زیرا شبیه هیچ یک از پروتئین های انسانی نیست و از این جهت اثرات سوء و سمی به لحاظ تغییر دادن نقش میزبانی ندارند . این دارو ها تعداد ویروس ها را فوق العاده کاهش می دهد و در شرایط آزمایشگاهی آنها با آنالوگ های نوکلئوسیدی در متوقف کردن همانند سازی HIV بطور سینرژستی عمل می کنند . باز دارنده های پروتئازی ، باحتمال نسل جدیدی از عوامل موثر شیمی درمانی HIV باشند .

               ( مطلب هفته ی آینده : واکسن های ایدز)

تشخیص و درمان ایدز

پیش آگهی در افراد مبتلا به HIV نوید بخش نمی باشد . پاتوژن های فرصت طلبانه یا بد خیمی ها نهایتا اکثر بیماران ایدزی را می کشد . بررسی دراز مدت بیماران ایدزی نشان می دهد که در میانگین افراد آلوده به ایدز در چندین مرحله کاهش نقش سیستم ایمنی با کم شدن سلول های  CD4 از حد نرمال 1000- 600 در هر میلیمتر مکعب خون در عرض 7 - 5 سال به نزدیک صفر پیشروی می کند . گرچه سرعت کاهش نقش سیستم ایمنی از فرد مبتلا به فرد مبتلای دیگر تفاوت نشان می دهد و دلایل آن هنوز روشن نشده است . اصولا هر فرد مبتلا به HIV سرانجام در عرض 10 سال از تاریخ آلودگی اولیه دچار بیماری ایدز شده و بالاخره از ایدز دچار مرگ می شود .

درمان واقعی برای عفونت HIV شناخته نشده ، گرچه پژوهش های فراوانی در زمینه ی تهیه واکسن و شیمی درمانی انجام می گیرد. نوید بخش ترین داروی کشف شده تا به امروز شیمیایی بوده و فعالیت ریورس ترنسکریپتاز (reverse tranase)  (آنزیمی که اطلاعات ژنتیکی را که در RNA تک نواری وجود دارد ) این رترو ویروس (retrovirus) را به نسخه DNA مکمل تبدیل می سازد ، متوقف می کند . به عنوان مثال ، آنالوگ باز نوکلئوتیدی یعنی آزیدوتیمیدین(Azidothymidin ) باز دارنده موثر همانند سازی DNA است زیرا تشابه نزدیکی با تیمیدین داشته ولی فاقد نقطه اتصال درست به نوکلئوتید بعدی در زنجیره می باشد و بدین نحو به عنوان پایان گر زنجیره DNA عمل می کند . سایر داروهای ضد ایدز نحوه عمل نامشخص دارند ولی به هر حال علائم بالینی را در مبتلایان به ایدز در شرایط تجربی بهتر می سازد .

ویروس نقص ایمنی اکتسابی (HIV) :
بیماری ایدز بوسیله ویروس نقص ایمنی انسانی ایجاد می شود . HIV یک رترو
ویروس واجد 9749 نوکلئوتید در هر یک از دو RNA تک نواری مشابه خود
می باشد . با به کاربردن آنزیم ریورس ترنسکریپتاز که در ویریون سالم وجود
دارد ، HIV ، مولکول DNA مکمل تک نواری با بکار بردن RNA به عنوان
تکیه گاه می سازد و آنگاه آنرا به DNA دو نواری تبدیل می کند که می تواند
در ژنوم میزبان وارد شود . سلول میزبانی هدف HIVسلول های CD4 از
لنفوسیت های T (T – helper cells  ) می باشد و عفونت HIV از فرایند
تقسیم طبیعی این سلول ها جلوگیری می کند و بدین ترتیب نقش سیستم ایمنی را
در سلول های آلوده با HIV ضعف ایمنی پیدا می کند و این وضع به پیدایش
عفونت های فرصت طلبانه منجر می گردد.

 
مطالبی که در هفته های آینده در مورد ویروس HIV بیان خواهم کرد :
1- تشخیص و درمان ایدز .
2- واکسن های ایدز .
3- تشخیص آلودگی با HIV .
4- برخی راهکارهای شیمی درمانی علیه ایدز .