اتـــاق زیست

نهمیا گرو (Nehemia Grew – 1712-1641) پسر یک روحانی انگلیسی بود . هنگامی که در دانشگاه درس می
خواند پدرش در یک جنگ داخلی در زمره بازندگان جنگ درآمد و خانواده گرو مصلحت را در ترک انگلستان دیدند .
نهمیا گرو تحصیلات خود را در دانشگاه لیدن هلند ادامه داد و در سال 1671 از این دانشگاه در رشته پزشکی فارغ
التحصیل شد . وی بیشتر اوقات خود را در آناتومی گیاهی می گذراند . در 1673 نخستین کتاب از دو کتاب بزرگ وی
با نام تاریخ فلسفی گیاهان (Philosophical History of Plants) انتشار یافت و ده سال بعد دومین اثر او به نام
آناتومی گیاهان (Anatomy of Plants) به انجمن پادشاهی تقدیم شد . این مجلد با عنوان «آناتومی گیاهان و اندیشه
تاریخ فلسفی گیاهان و چند مقاله دیگر که در انجمن سلطنتی قرائت گردیده» چاپ شد . نخستین بخش آن به آناتومی
گیاهان اختصاص دارد و به دنبال آن برآوردهایی درباره رشد گیاهان و مطالب مربوط به این رشته آمده است و در
آخرین بخش تعداد زیادی تصویر گیاهان که عمدتا نمودار مقاطع اجزای گیاهی بود دیده می شد .
بزرگترین کار او ارائه توصیف تشریحی اجزای گلها بود . گرو مشاهده کرد که در بعضی از گیاهان ، مادگی که جزء
تولید کننده دانه است و پرچم که جزء سازنده گرده است در یک گل با هم دیده می شود . بنابراین برخی از گیاهان مانند
حلزون دو جنسی به شمار می آیند . دوازده سال بعد از انتشار آناتومی گیاهان که شامل توصیف اجزای گلها بود ،
رودلف کامراریوس (Rudolph Camerarius) پزشک آلمانی به توضیح نظام تولید مثل گیاهان پرداخت . گرو
آناتومی تولید مثل و کامراریوس جنبه های کاربردی آن را روشن کرد . ارزش کارهای تشریحی گرو تا سالها پس از
مرگ او نا شناخته ماند .

 
 آن چه پنج میکروسکوپ کار نامدار و پژوهشگران دیگرانجام دادند میکروسکوپ را به عرصه سودمندی عملی کشاند و
 چون هر کاری را که می شد به کمک این وسیله به انجام رساند اینها عملی کرده بودند دیگر چیز مهمی برای آیندگان
 نماند و تا قرن نوزدهم همه چیز به همان صورتی که بود بر جای ماند .

یان سوامردام (Jan Swammerdam-80-1637) درآمستردام زاده شد و فرزند دارو فروشی بود که در خانه خود
موزه ای از نمونه های جانورشناسی داشت . فضای خانه ذوق به طبیعت را در او بیدار نگه داشت . از نوجوانی به
عصبیت ، سخت کوشی و تسلیم ناپذیری شهرت داشت . در نیمه سالهای بیست سالگی به دانشگاه «لیدن» وارد شد و در
رشته پزشکی به درس خواندن پرداخت ، مطالعات وی در پاریس ادامه یافت و در آنجا به سال 1667 به درجه پزشکی
رسید . آن قدر به زیست شناسی علاقه مند بود که بلافاصله به طبابت مشغول نشد بلکه خود را وقف تحقیق و زیست
شناسی کرد .
در 1669 سوامردام نتیجه مطالعه کلاسیک خود در مورد دگردیسی حشرات را منتشر ساخت . از آن پس ویژگی های
دگردیسی مبنای رده بندی حشرات در سه دسته زیر واقع شد :
1-    حشراتی که دگردیسی ندارند و به طور کامل از تخم خارج می شود و تنها از حیث اندازه رشد می یابند مانند کرم کتاب .
2-    حشراتی که دگردیسی ناقص دارند یعنی بدون بال از تخم خارج می شوند و بعدا بال در می آورند . مثلا ملخ و پشه یک روزه .
3-    حشراتی که دگردیسی کامل دارند یعنی به صورت کرم ، نوزاد و حشره در می آیند مانند مگس ، زنبور و پروانه .
سوامردام از رشد پشه ها و سنجاقک ها توصیفهای درخشانی به دست داده است و مراحل رشد قورباغه را روشن کرده
است . در 1658 در جریان مطالعات خود در مورد قورباغه ذرات موجود در خون را احتمالا برای نخستین بار مشاهده
و توصیف کرد .
سوامردام از آن نظر به مشاهدات ارزشمند دست یافت که در تشریح بدن جانوران و تعبیر وضع قطعات بدن آنها مهارت
داشت . وی برای حل مسائل خاص راه حل های نوی یافت ، به عنوان مثال به هنگام مطالعه دستگاه گردش خون برای
متوقف ساختن جریان خون در زمان کالبد شکافی مقداری موم در رگهای جانور تزریق می کرد . با این تدبیر مشاهده
دریچه های ظریف دستگاه لنفی میسر می شد . برای پرهیز از پاره شدن و ضایع شدن نسوج ظریف و شکننده آنها را در
زیر آب تشریح می کرد . هرگاه لایه های چربی مانع دسترسی به ساخت های مورد نظر می شد با تربانتین چربی ها را
آب می کرد . برای تزریق مواد یا باد کردن اجسام در زیر میکروسکوپ از پیپت های ظریف استفاده می کرد . با
کاربرد این تمهیدات توانست تنفس و انقباض ماهیچه های جانوران و نمونه های زنده را مطالعه کند و برغنای دانش
فیزیولوژی بیفزاید .
وضع سلامتی سوامردام در نوجوانی رضایت بخش نبود و ابتلای وی به بیماری مالاریا هم وضع راخرابتر کرده بود .
پیش از آغاز کارهای اصلی نشانه هایی ازعدم ثبات روانی در او دیده می شد که گذشت زمان آنها را بارزتر می ساخت .
به همین دلیل پدر وی که از وضعیت مالی خوبی نیز برخوردار بود حاضر به پرداخت هزینه های پسری که به حد بلوغ
رسیده و قادر به تأمین معاش خود نبود، نمی شد .
سرانجام میان او وپدر توافقی حاصل شد که بر اساس آن با کمک مالی محدود پدر ، وی بتواند به روستا برود تا ضمن
بهبود سلامت خود به کار پزشکی بپردازد . اما وی پس از دور شدن از خانه روزها و شبهای دراز را در کار تحقیق
گذراند . به روایت نوشته هایی که از آن ایام برجای مانده است وی «مانند دیوانگان کار می کرد» و سلامتش به مخاطره
افتاد . یان کالبد شناسی کلاسیک پشه یک روزه را در 1675 به انجام رسانید . در این پژوهش درخشان ساختمانهای
داخلی بسیار ظریف بدن پشه یک روزه با دقت و تفصیل فراوان توضیح داده شده است و سرمشقی است از کاربرد جامع
و دقیق میکروسکوپ به دست پژوهشگر و طراحی زبر دست .
پدر یان پس از مرگ زندگی مرفهی را برای او برجای گذاشت ، اما در این هنگام حادثه دیگری روال کار علمی او را
بر آشفت . خواندن آثار یک مذهبی متحجر به نام آنتوانت بورنیون (Antoinette Bouregnon) او را به تأملات و
ایثارگری های راهبانه کشاند و ازعالم کامیابی های علمی به دور انداخت . پژوهش درعلوم طبیعی را کاری دنیوی شمرد
و به ذکر و تسبیح بسنده کرد . شش سال آخر زندگی را این گونه با دوری از علم سپری کرد و در 43 سالگی در 1
جهان را بدرود گفت .
هرمان بوئرهاو (Hermamn Boerhaave) بیشتر کارهای او را در 1737 تحت عنوان «انجیل طبیعت – Biblia
Naturae» منتشر ساخت . این اثر بخش بسیار شایسته ای درباره کالبدشناسی درونی زنبور عسل دارد .
سوامردام با ساختهایی سروکار داشت که بارها از آنچه که مالپیگی به آنها می پرداخت ریزتر و ظریف تر بود و
تصویرهایی که او ارائه می کرد بسیار بالاتر از آن مالپیگی بود . انجیل طبیعت بهترین مجموعه مشاهدات
میکروسکوپی است که به وسیله یک فرد صورت گرفته است .

رابرت هوک (Robert Hooke - 1703- 1635) آن قدر در محضر انجمن شاهی به نمایش کاربردهای جدید و متنوع میکروسکوپ پرداخت که
باعث شد این وسیله به عنوان ابزار تحقیق مورد پذیرش همه زیست شناسان گردد . هوک در نوشته های خود مدام بر کاربرد وسیعتر و مهمتر
میکروسکوپ پای می فشرد .
مهمترین اثر هوک به نام «ذره نگاری – Micrographia» در 1665 منتشر شد . در این هنگام وی 29 ساله بود . این اثر در درجه نخست خلاصه
ای از سلسله مشاهداتی بود که در آن هوک به تشریح و توضیح بسیاری از نمایشها و اختراع های خود در ارتباط با تکامل میکروسکوپ می پردازد .
«ذره نگاری» شامل سه مشاهده دیگر هم هست که با تلسکوپ صورت گرفته است . در این اثر ترکیب پیچیده میکروسکوپها و تجهیزاتی که برای
تنظیم نور به کار گرفته شده است به تفصیل بیان شده است .
در «ذره نگاری» چهار مفهوم مهم بنیادی ارائه می شود . نخست طی یک سلسله مشاهدات در زمینه رنگ ورقه های نازک ، پدیده تفرق نور توضیح
داده شد . دوم احتراق به عنوان پدیده ای وابسته به چیزی در هوا شناخته شد و ارتباط این پدیده در جانوران با تنفس کشف شد و برای آزاد شدن انرژی
یک توجیه فیزیکی به میان آمد . سومین مفهوم اساسی توضیح صحیح اصل سنگواره ها است . چهارمین مفهوم مشاهده زیست شناختی پرزها و تخلخل
های قطعات چوب پنبه و کاربرد لغت «سلول» برای نامیدن این فضاهای خالی بود .
«ذره نگاری» علاوه بر این چهار مفهوم بنیادی حاوی مشاهدات برجسته دیگری نیز بود . برخی از این مشاهدات که به زیست شناسی مربوط می
شوند عبارتند از : توصیف پرهای پرندگان همراه با تصویرهای مفصل ، توجیه کاربردی و توصیف بال های حشرات ، توصیف اسفنجها که هوک در
مشاهدات خود پی برد که آنها ضمن داشتن خصوصیات حیوانی مانند گیاهان به محیط زندگی می چسبند ، بیان چگونگی رشته های ابریشم و پیش
بینی امکان تولید ابریشم مصنوعی از مواد چسبناک موجود در بعضی از رشته های بسیار ظریف که به شیوه های مکانیکی قابل استخراج است . همه
تصویرهای متعدد ذره بینی این کتاب را خود هوک کشیده است . در این شکلها چشم مرکب مگس ، شپش ، کرم کتاب ، کک و نیش زنبور به تفصیل
تشریح شده است .
ازآثار دیگر وی که بخشی از آن  به موضوعات زیست شناختی مربوط می شود می توان به «درباره میکروسکوپ» اشاره کرد که در سال 167
منتشر شد . در این مقاله هوک بار دیگر به امور مربوط به میکروسکوپ که چندین سال به علت ضعف چشم آنرا به کناری نهاده بود می پردازد . این
بازگشت در اثر وصول نامه لی یوون هوک درباره جانورانی که در محلول فلفل دیده بود صورت گرفت . این نامه در 78-1677 به انجمن سلطنتی
لندن رسید و باعث هیجان اعضای انجمن شد و هوک را مأ مور تکرار این آزمایش کردند . او هم این آزمایش ها را نه تنها با محلول فلفل بلکه با
محلولهای چاودار ، گندم و جو تکرار کرد و انواع جانوران ریز را مشاهده کرد . وی مشاهدات لی یوون هوک را در مورد خون ، شیر و بلغم مورد
تأیید قرار داد . هوک به موازات این مشاهدات به توضیح پیشرفتهایی که در تکمیل میکروسکوپ کرده بود پرداخت .