با سلام
از شما دوست عزیز به علت تاخیر چند هفته ای در نوشتن مطالب جدید
بدلیل امتحانات پایان ترم عذر خواهی می کنم .
با تشکر
امین درخانی
بطور کلی در بین گروه های مختلف جانوری معیارهایی جهت رده بندی مورد استفاده قرار می گیرد مثلا در
دو زیستان بودن یا نبودن دم و بودن یانبودن اندام های حرکتی مبنای تقسیم بندی است . در حالی که در
خزندگان وجود یا عدم وجود و تعداد حفره یا حفراتی در جمجمه معروف به پنجره گیجگاهی مبنای رده بندی
قرار گرفته است .
بر این اساس خزندگان به پنج زیر رده تقسیم می شوند : 1- Anapsida . 2- Euryapsida .3- Synapsida .
4- Diapsida . 5- Parapsida .
Anapsida -1 : اعضای این زیر رده فاقد پنجره ی گیجگاهی در جمجمه هستند . به عنوان قدیمی ترین
خزندگان هستند و لاک پشتان به این گروهتعلق دارد .
Chelonia ( لاک پشتان ) : دارای بدنی کوتاه ، تقریبا بیضی شکل اند .اندامهای حرکتی چنگال دار یا پرده دار
و باله مانند است . بدن آنها توسط قاب پشتی carapace و قاب شکمی Plastorn احاطه شده و جهت خروج
سر و دم و دست و پا منافذی ایجاد شده . مهره های سینه ای و دنده ها به جداره ی داخلی کاراپاس جوش
خورده اند . استخوان Quadrate یا مکعبی بی حرکت است . ( این استخوان اتصال دهنده ی فک پایین و
جمجمه است ) . جناق ندارند . دندان ندارند . فک آنها دارای زوائد شاخی است .منفذ کلوآک آنها طولی است .
اندام جفت گیری در نر منفرد و ساده است .
Euryapsida -2 : اعضای این زیر رده در هر سمت جمجمه دارای یک پنجره ی گیجگاهی هستند که در
بخش فوقانی حد فاصل استخوانهای Post Orbital و Squamosal قرار میگیرند . اعضای این زیر رده
امروزهمه منقرض شده اند .
Synapsida -3 : در هر سمت جمجمه دارای یک پنجره ی گیجگاهی اند که در بخش پایینی حد فاصل
استخوانهای Post Orbital و Squamosalقرار می گیرند . اما گروهی از آنها قبل از انقراض تکامل یافته
وپستانداران را بوجود آورده اند .
Diapsida -4 : اعضای این زیر رده در هر سمت جمجمه دارای دوپنجره ی گیجگاهی اند که در بخش
فوقانی و تحتانی حد فاصل استخوانهای Post Orbital و Squamosal قرار می گیرند .
پرندگان از این گروه ناشی شده اند و مارها ، مارمولک ها و کروکودیل ها نمایندگان زنده ی این زیر رده
هستند .
Squmata : اندازه ی متوسطی دارند . نسبتا پیشرفته اند . اندامهای حرکتی به چنگال ختم می شود . عده ای از
مارمولک ها و همه ی مارها فاقد اندام حرکتی اند . استخوان کوادرات متحرک است . منفذ کلوآک عرضی
است . نر ها دارای آلت تناسلی دو گانه بنام همی پنیس هستند و به دو زیر راسته ی Lacertilia ( مارمولک
ها ) و Ophilia (مارها ) تقسیم می شوند .
Crocodilia : خزندگان پیشرفته دارای جثه ی بزرگ و گوشت خوارند . دم طویل و قوی دارند که از طرفین
فشرده شده است . اندامهای حرکتی کوتاه و پر قدرت و مجهز به چنگال و پرده است . پوست مجهز به فلس
های درشتی است . استخوان کوادرات متحرک است . دنده ها دو سر هستند . دندانها تکودنت هستند . منفذ
کلوآک طولی است . نر ها دارای یک آلت تناسلی هستند .
Parapsida -5 : اعضای این زیر رده در هر سمت جمجمه دارای دو پنجره ی گیجگاهی اند که در حد فاصل
استخوانهای Post Frontal و Supra Temporal قرار می گیرند . این زیر رده نیز در حال حاضر فاقد
نماینده ی زنده است .