به نام آفریدگار بزرگ
رده بندی دو زیستان (Amphibia ) :دو زیستان به دو زیر رده Stegocephalia و Lissamphibia تقسیم می شوند ،که زیر رده دوم خود به سه راسته تقسیم می شوند که این سه شامل : Apoda ، Caudata ، Anura هستند .
Stegocephalia : این گروه به عنوان دو زیستان اولیه معرفی می شوند . در حال حاضر هیچ یک از اعضای این زیر رده زنده نیستند . سطح بدن آنها از فلس پوشیده شده بوده و تا دوره ی تریاس موجود بوده اند . در آبهای شیرین یا خشکی های مجاور آب به سر می بردند .ظاهری سمندر مانند یا کروکودیل مانند داشتند .دارای دندان های بزرگ و شدیدا چین خورده بودند .
Lissamphibia : دو زیستان زنده امروزی را تشکیل می دهند که پوست آنها فاقد فلس است و دندان های آنها کوچک و ساده است .
Apoda : دوزیستانی کرم مانند هستند . فاقد اندام حرکتی و عمدتا در تونل های زیر زمینی به سر می برند . معمولا دارای دم بوده و مخرج در انتهای دم قرار می گیرد .جنس نر دارای آلت تناسلی است . کمربند سینه ای و لگنی وجود ندارد و به دوزیستان بی دست و پا مشهورند .
Caudata : دارای ظاهری مارمولک مانند اند . مجهز به دو جفت اندام حرکتی با اندازه تقریبا مساوی و ضعیف اند . برخی نمونه ها در حالت بلوغ دارای آبشش اند . نر ها فاقد آلت تناسلی اند . لارو ها مجهز به دندان است و دم مشخصی دارند و به دوزیستان دم دار مشهورند مثل سمندر .
Anura : پیشرفته ترین دوزیستان هستند . در حالت بلوغ دم دارند . اندامهای حرکتی آنها برای شنا در آب و جهش در خشکی سازش یافته است.هیچ کدام از آنها در حالت بلوغ آبشش ندارند .پلک ها و پرده صماخ رشد یافته اند .Mandible فاقد دندان است .لقاح آنها خارجی است .دگردیسی کامل دارند و اشکال نئوتینیک ندارند . به دوزیستان بی دم مشهورند مثل قورباغه ها و وزغ ها .
Neoteny : در دنیای جانوری معمول است که نمونه پس از تولد وارد فاز لاروی یا جنینی شود . هم فاز جنینی و هم فاز لاروی دارای خصوصیات ویژه ی خود هستند ، این خصوصیات با افزایش سن بتدریج تغییر می کند و ویژگی های جدید جایگزین می شود . اما در مواردی این قاعده رعایت نمی شود یعنی نمونه علیرغم افزایش سن همه یا برخی از صفات لاروی را در خودش حفظ می کند، در این حالت با پدیده نئوتنی مواجه هستیم که به معنی ابقای خصوصیت لاروی است در حالی که نمونه از نظر سنی به مرحله بلوغ یا دگردیسی رسیده است.
رده ماهی های غضروفی Class Chondrichthiys :
آبزی هستند ، اکثرا در دریا به سر می برند . غالبا شکارچی و گوشتخوارند ،دهان در سطح شکمی قرار می گیرد و Ventral نام دارد . آرواره ها مجهز به دندانهای تیزی است که متصل به فک و نسبتا سست است . بنابراین در هر بار شکار تعدای از دندان ها می افتد. به همین دلیل آرواره های آنها مجهز به دندانهای چند ردیفه است ؛ که نوعی چرخش دارند ،به طوری که دندانهای اصلی عملکردی است و در پشت ،دندانهای زمینه ای است . در پشت دندانهای زمینه ای دندانهای دیگری است .اگر ردیف اول بیافتد ،ردیف دوم در می آید که بترتیب پشت سر هم ساخته می شوند . دندان سازی تقریبا به طور دائم ساخته می شود به همین دلیل به این گروه Polyphiodonto می گویند . یعنی چند بار دندان هستند .
سطح بدن مملو از غدد مخاطی است . این غدد مواد چسبناک ترشح کرده و اصطکاک را با آب به حد اقل می رساند .همچنین پوست دارای فلس های میکروسکوپی از تیپ Placoid است که دیده نمی شوند ولی لمس می شوند .بدن ماهی های غضروفی مانند کوسه ها دوکی شکل است یا مانند سفره ماهی ها پهن است که درهردو نوع دو تیپ باله مشاهده می شود : باله ی زوج و باله ی فرد.
باله ی زوج شامل دو نوع است : الف -Pectoral سینه ای . ب - Pelvic لگنی .
باله ی فرد شامل سه نوع است : الف – Dorsal پشتی . ب – Anal مخرجی . ج- Caudal دمی.
باله ی دمی از نوع Heterocercal یعنی نامتقارن است .
نوستریل یا منفذ خارجی بینی زوج است ، انتهای نوستریل مسدود و به حفره ی دهانی راه ندارد . چشم ها دردو سمت قراردارد و مجهز به سه پلک است . پلک های فوقانی و تحتانی تقریبا بی حرکت است . پلک سوم کاملا متحرک و به Nictitatinc Merobrane مشهوراند . در موجودات دریازی پلک سوم وظیفه ی محافظت + تمیز کردن را بر عهده دارد ولی در موجودات خشکی زی پلک سوم وظیفه ی محافظت + تمیز کردن + مرطوب نگه داشتن را بر عهده دارند .
ادامه ی رده بندی ماهی های غضروفی را در آینده توضیح خواهم داد .
با ما همراه باشید.
